Tweede Wereldoorlog

De Tweede Wereldoorlog (afgekort: WOII) was een militair conflict op wereldschaal dat voortkwam uit het samenvallen van enkele eerst afzonderlijke conflicten in Europa en Oost-Azië:

Ten tijde van de oorlog

• „De Hoge Raad komt thans bijeen zoals hij in zijn honderdjarig bestaan nog niet bijeen is geweest, in tijd van oorlog. Nederland is het slachtoffer geworden van een overval, even verraderlijk als ongemotiveerd. Terwijl wij hier bijeen zijn, worden onze landgenoten vermoord. Allen scharen zich om H. M. de Koningin en doen hun plicht in de ruimste zin van het woord.”

• Bron: Het Avondblad, 10 mei 1940
• Aanhaling(en): Waarom we de Tweede Wereldoorlog moeten blijven herdenken , Elsevier, 28 januari 2013
  Corjo Janssen, De Hoge Raad en de Tweede Wereldoorlog, 2011, p. 90

• „We zullen ons eiland verdedigen, wat het ook zal kosten, we zullen vechten op de stranden, we zullen vechten op de landingsplaatsen, we zullen vechten in de velden en op de straten, we zullen vechten in de heuvels. We zullen ons nooit overgeven.”

• Origineel in het Engels:
  “We shall defend our island, whatever the cost may be, we shall fight on the beaches, we shall fight on the landing grounds, we shall fight in the fields and in the streets, we shall fight in the hills; we shall never surrender.”
• Bron: Toespraak van Winston Churchill op 4 juni 1940 in het House of Commons.
• Aanhaling(en): Tweede Wereldoorlog, beeldbank.40-45nu.nl, 10 mei 1940

• „In het domein van menselijke conflicten is er nooit door zovelen zoveel verschuldigd geweest aan zo weinigen.”

• Origineel in het Engels:
  “Never in the field of human conflict was so much owed by so many to so few.”
• Bron: Churchill in een toespraak in het Britse Lagerhuis met een pluim voor de piloten van de Royal Air Force tijdens de Slag om Engeland, 20 augustus 1940.
• Aanhaling(en): Vrede, vrijheid,vriendschap geef je door ..., Programmaboekje, 2014.

• „[...] toch mag men niet denken, dat dit het begin van het einde is. Ik zeg veeleer dat het het einde van het begin beduidt.”

• Origineel in het Engels:
  “[...] Now this is not the end, it is not even the beginning of the end. But it is perhaps the end of the beginning.”
• Bron: Churchill in zijn speech The Bright Gleam of Victory in november 1942, naar aanleiding van de Britse overwinning tegen de Duitsers (zie ook Churchill: "This is not the end" (nov. 1942), YouTube).
• Aanhaling(en): Anne Frank, Het Achterhuis, 9 november 1942.

• „Willen jullie de totale oorlog?”

• Origineel in het Duits:
  “Wollt ihr den totalen Krieg?”
• Bron: Joseph Goebbels tijdens zijn Sportpalastrede op 18 februari 1943 in Berlijn (volledige tekst op stern.de)
• Aanhaling(en): Duits persbureau vergelijkt Wilders met Goebbels, De Volkskrant, 20 maart 2014.

Na de oorlog

• „De mens zal eraan moeten wennen te leven in een wereld zonder vrijheid, goedheid en waarheid. Het zal binnenkort op de lagere school worden onderwezen! Deze oorlog is nog maar een voorproefje van de wereld die komt!”

• Bron: Willem Frederik Hermans De donkere kamer van Damokles, 10e druk, 1971, p. 361
• Aanhaling(en): Hugo Brems, Altijd weer vogels die nesten beginnen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1945-2005, Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam. 2006, p. 69
• Degene die hier aan het woord is (een SS-er) wil hiermee zeggen dat in het licht van de menselijke sterfelijkheid moraal geen enkele betekenis heeft.

• „Van de misdaden, die in Hitlers machtsbereik gepleegd zijn, zeggen de neo-nazi’s (niet Eichmann): Het zijn leugens. De Duitsers zeggen: Het waren de nazi’s. De Europeanen zeggen: Het waren de Duitsers. De Amerikanen zeggen: Het waren de Europeanen. De Aziaten en Afrikanen zeggen: Het waren de blanken. En eens zal men zeggen: Het waren mensen.”

• Bron: Harry Mulisch, De zaak 40/61, reportage voor weekblad Elsevier, Uitgeverij Bezige Bij, 1961,
• Aanhaling(en): Eindpunt of tussenstation: gids Nationaal Monument Kamp Vught, Nationaal Monument Kamp Vught, 2002, ISBN 90-803199-3-7, p. 63.

• „De generatie die nu de maatschappij draaiende houdt, de generatie schrijvers die nu de Nederlandse literatuur uitmaakt, is de generatie die na de Tweede Wereldoorlog is geboren. En ik denk dat je zeer spaarzaam moet omspringen met het onderwerp, het moet niet een soort vast onderdeel worden van het arsenaal van de Nederlandse schrijver of de Nederlandse cultuur”

• Bron: De herdachte oorlog, De Groene Amsterdammer, 13 maart 1995
• Aanhaling(en): Hugo Brems, Altijd weer vogels die nesten beginnen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1945-2005, Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam. 2006, p. 90

• „Zoals Reve het recht had om God in de gedaante van een grijs ezeltje te bezitten, mag elke schrijver de Tweede Wereldoorlog en al wat daarbij hoort naar zijn schrijftafel slepen en, alsof hij een kleine jongen met een wekker is, uit elkaar halen en weer in elkaar proberen te zetten.”

• Bron: Marcel Möring, 'Gebrek aan geschiedenis'. In: Ibsch, Elrud, Anja de Feij ter en Dick Schram (red.), De Lange schaduw van vijftig jaar: voorstellingen van de Tweede Wereldoorlog in literatuur en geschiedenis, 1996, p. 174-179
• Aanhaling(en): Hugo Brems, Altijd weer vogels die nesten beginnen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1945-2005, Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam. 2006, p. 78
• Möring betoogde hiermee dat er wat hem betreft meer dan vijftig jaar na het einde van WOII nu maar eens een einde moest komen aan het schrijven van oorlogsliteratuur; het zou te cliché zijn geworden.

• „De Tweede Wereld­oorlog eindigde zeventig jaar geleden, maar hij is nog niet voorbij. Ook nu er vrijwel geen levende getuigen meer zijn, is onze cultuur nog steeds doordrenkt van de herinnering aan het nazisme en het Derde Rijk.”

• Bron: Geobsedeerd door de nazi’s, De Groene Amsterdammer, 15 april 2015
• Aanhaling(en): drimble.nl

In de poëzie

• „Op de hoek van een straat
  Staat een farizeeër.
  't Is geen man, 't is geen vrouw,
  maar een NSB-er.
  Met een krant in zijn hand,
  Staat hij daar te venten.
  En verkoopt zijn vaderland,
  Voor zes rooie centen.”

• Bron: Hekelvers uit de tweede wereldoorlog op de wijs van Ständchen van Jonney Heykens
• Aanhaling(en): Lydia E. Winkel, Hans de Vries, De Ondergrondse Pers 1940-1945, Veen, 15 augustus 2014;
  Jeroen Dewulf, Spirit of Resistance: Dutch Clandestine Literature During the Nazi Occupation, Camden House, 2010, ISBN 9781571134936, p. 141.
• Kent veel varianten:
  i.p.v. farizeeër, NSB-er ook: NSB-er, farizeeër, NB-er, rasplebeeër, pierwaaier, landveraaier
  i.p.v. zes rooie centen ook: vijf losse centen
  i.p.v. vrouw ook: dier
  i.p.v. zijn vaderland ook: Volk en Vaderland (NSB-krant)

Zie ook

• Oorlog