David Hume

Hume, geschilderd door Allan Ramsay in 1766 (Scottish National Gallery of Modern Art)

Wikipedia

David Hume (26 april 1711 - 25 augustus 1777) was een Schots filosoof en geschiedschrijver.

• „Pijn en genot, verdriet en vreugde, hartstochten en gewaarwordingen volgen elkaar op en bestaan nooit tegelijkertijd.”

• Origineel in het Engels:
  “Pain and pleasure, grief and joy, passions and sensations succeed each other, and never all exist at the same time.”
• Bron: A Treatise of Human Nature, 1739, 1.4.6
• Aanhaling(en): Japik Veenbaas, De Verlichting als kraamkamer, Nieuw Amsterdam, 2013, p. 84
• Hieruit trekt Hume de conclusie dat het idee van het bestaan van een "zelf" niet kan worden afgeleid uit het hebben van indrukken.

• „Alleen elkaar opvolgende percepties maken uit wat de geest is, en we hebben niet in de verte een notie van de plaats waar deze scènes worden gespeeld of van de materialen waaruit het theater bestaat.”

• Origineel in het Engels:
  “They are the successive perceptions only, that constitute the mind; nor have we the most distant notion of the place, where these scenes are represented, or of the materials, of which it is compos'd”
• Bron: A Treatise of Human Nature, 1739, 1.4.6
• Aanhaling(en): Japik Veenbaas, De Verlichting als kraamkamer, Nieuw Amsterdam, 2013, p. 84
• Hume vergelijkt hier de menselijke geest met een theater waarbij indrukken de vorm van scènes hebben, waarbij hij tegelijk stelt dat het theater in feite helemaal niet bestaat.

• „Zo veinzen wij het voortdurende bestaan van onze zintuiglijke percepties om de onderbreking te elimineren, en zo komen we uit bij de notie van een ziel, een zelf, en een substantie om de verandering te maskeren.”

• Origineel in het Engels:
  “Thus we feign the continu'd existence of the perceptions of our senses, to remove the interruption; and run into the notion of a soul, and self, and substance, to disguise the variation”
• Bron: A Treatise of Human Nature, 1739, 1.4.6
• Aanhaling(en): Japik Veenbaas, De Verlichting als kraamkamer, Nieuw Amsterdam, 2013, p. 84
• Hume stelt hier dat het slechts de verbeelding is die verschillende waarnemingen tot één geheel maakt.

• „De rede is – en hoort ook niet meer te zijn dan – de slaaf van de hartstochten.”

• Origineel in het Engels:
  “Reason is, and ought only to be the slave of the passions.”
• Bron: A Treatise of Human Nature, 1739, 2.3.3
• Aanhaling(en): A.C. Grayling, De geschiedenis van de filosofie, 2019
• Hume vindt het een goede zaak dat mensen worden gemotiveerd door emoties en verlangens, en dat ze hun verstand in dienst daarvan stellen.

• „Een wijs man brengt zijn geloof in overeenstemming met het bewijsmateriaal.”

• Origineel in het Engels:
  “A wise man, therefore, proportions his belief to the evidence.”
• Bron: An Enquiry Concerning Human Understanding, 1748, 10.1
• Aanhaling(en): David Papineau, Filosofie. De grote denkers uit de geschiedenis van de wijsbegeerte, Librero, 2015, p. 114

• „Het christendom ging niet alleen aanvankelijk gepaard met wonderen, maar ook vandaag kan geen enkel redelijk mens er zonder wonder in geloven.”

• Origineel in het Engels:
  “[...] the Christian Religion not only was at first attended with miracles, but even at this day cannot be believed by any reasonable person without one.”
• Bron: An Enquiry Concerning Human Understanding, 1748, 10.2
• Aanhaling(en): David Papineau, Filosofie. De grote denkers uit de geschiedenis van de wijsbegeerte, Librero, 2015, p. 123

• „Niets komt diegenen die de geschiedenis van de mensheid met een filosofische blik beschouwen meer verrassend voor, dan het gemak waarmee een minderheid erin slaagt de meerderheid te regeren, en de impliciete onderwerping waarmee de meeste mensen hun eigen gevoelens en passies ondergeschikt maken aan deze van hun regeerders.”

• Origineel in het Engels:
  “Nothing is more surprising to those, who consider human Affairs with a Philosophical Eye; than to see the Easiness with which the many are governed by the few, and to observe the implicite Submission with which Men resign their own Sentiments and Passions to those of their Rulers.”
• Bron: Of the First Principles of Government in: Essays, Moral and Political, 1749
• Aanhaling(en): Frank van Dun, Het fundamenteel rechtsbeginsel. Een essay over de grondslagen van het recht, 2008, p. 362

• „Hemel en hel veronderstellen twee verschillende soorten mensen, goede en slechte. Maar het grootste deel van de mensheid zweeft ergens tussen deugd en ondeugd in.”

• Origineel in het Engels:
  “Heaven and Hell suppose two distinct species of men, the good and the bad; but the greatest part of mankind float betwixt vice and virtue.”
• Bron: s.n., Two Essays, 1777, p. 33 (= On the Immortality of the Soul)
• Aanhaling(en): Hume: Rationele argumenten om God te bewijzen bestaan niet, EO.nl, 1 maart 2020
• Deel van Hume's argumentatie tegen de onsterfelijkheid van de ziel, die zo controversieel was dat ze zelfs postuum moeilijk gepubliceerd raakte (alleen anoniem en zonder vermelding van uitgever).

• „Ik ben geneigd te veronderstellen dat negers van nature inferieur zijn aan blanken.”

• Origineel in het Engels:
  “I am apt to suspect the Negroes to be naturally inferior to the whites.”
• Bron: David Hume, "Of National Characters" in: Essays and Treatises on Several Subjects, vol. I, 1809, p. 551
• Aanhaling(en): Laura Molenaar, David Hume. Het ketterse denken van een vriendelijke filosoof, Biografieportaal.nl, 22 juni 2022
• Eerste zin van een racistische voetnoot in het essay Of National Characters. Voorstanders van slavernij beriepen zich erop. De voetnoot was geen deel van de originele publicatie (1748), maar werd door Hume toegevoegd bij een herziening (1753) en verder bijgeschaafd voor de finale editie, die postuum verscheen (1777). Het citaat volgt die finale versie.

• „‘Goeie Charon, ik heb geprobeerd de mensen de ogen te openen; heb nog wat geduld totdat ik het genoegen beleef om te zien dat de kerken dichtgaan en de geestelijkheid zich met haar eigen zaken bemoeit.’ Maar Charon zou antwoorden: ‘o, jij onwillige schurk; dat gebeurt in geen tweehonderd jaar; denk je dat ik je nog zo lang de tijd geef? Stap onmiddellijk in de boot.’”

• Origineel in het Engels:
  “‘Have a little patience, good Charon; I have been endeavoring to open the eyes of the public. If I live a few years longer, I may have the satisfaction of seeing the downfall of some of the prevailing systems of superstition.’ But Charon would then lose all temper and decency. ‘You loitering rogue, that will not happen these many hundred years. Do you fancy I will grant you a lease for so long a term? Get into the boat this instant, you lazy loitering rogue.’”
• Bron: The Death Of David Hume: Letter from Adam Smith, LL.D. to William Strachan, Esq., ourcivilisation.com
• Aanhaling(en): Japik Veenbaas, De Verlichting als kraamkamer, Nieuw Amsterdam, 2013, p. 8
• Woorden van Hume zoals weergegeven in een brief geschreven door Adam Smith, die Hume enkele weken voor zijn overlijden bezocht.

Over David Hume

• „Ik geef ruiterlijk toe: het was juist de herinnering aan David Hume die vele jaren geleden mijn dogmatische sluimer doorbrak en die mijn onderzoek op het terrein van de speculatieve filosofie een heel nieuwe richting gaf.”

• Origineel in het Duits:
  “Ich gestehe frei: die Erinnerung des David Hume war eben dasjenige, was mir vor vielen Jahren zuerst den dogmatischen Schlummer unterbrach und meinen Untersuchungen im Felde der spekulativen Philosophie eine ganz andere Richtung gab.”
• Bron: Immanuel Kant, Prolegomena zu einer jeden künftigen Metaphysik, die als Wissenschaft wird auftreten können, 1783
• Aanhaling(en): Henri Oosthout, Het schandaal van de filosofie. Hoofdlijnen van het sceptische denken van de oudheid tot heden, 2018