Maastricht

Beelden van Maastricht

Maastricht is de hoofdstad van Limburg, gelegen in het zuidoosten van Nederland, met een geschiedenis die tot de Romeinse tijd teruggaat:

• „Hic vero ad Treiectinsem urbem accedens, modica pulsatus febre, recessit a corpore, ablutusque a fidelibus, iuxta ipsum agerem publicum est sepultus.”

• Bron: Gregorius van Tours (ca. 575): Decem libri historiarum / Historia Francorum, boek II, hoofdstuk 5
• Aanhaling(en): Emile Ramakers (2016): De kleine Geschiedenis van Maastricht voor dummies, p. 31. BBNC uitgevers, Amersfoort. ISBN 9789045353135
• Vertaling: "Maar toen hij naar de stad Maastricht ging, werd hij getroffen door een matige koorts, waarop hij het lichaam verliet, en nadat hij was gewassen door de gelovigen, werd hij langs de openbare weg begraven." Gregorius beschrijft hier het overlijden en de begrafenis van Sint-Servaas. Het betreft de oudste vermelding van Maastricht.

• „Tertium quoque libellum detulerunt mihi fratres de monasterio Sancti Servacii confessoris, quod situm est in ripa Mosae fluminis in vico qui hodieque Traiectus vocatur, et distat ab Aquense palatio octo circiter leugas estque habitantium et praecipue negotiatorum multitudine frequentissimus, etc.”

• Bron: Einhard (ca. 830): Translatio et Miracula SS. Marcellini et Petri. In: Scriptores (in Folio) 15,1: Supplementa tomorum I-XII, pars III. Supplementum tomi XIII pars I, p. 261 (MGH). Hannover, 1887 (online tekst)
• Aanhaling(en): Frans Theuws (2001): 'Maastricht as a centre of power in the early Middle Ages', p. 195. In: M. de Jong, F. Theuws, C. van Rijn, Topographies of power in the early Middle Ages. The transformation of the Roman world, volume 6. Brill, Leiden, Boston, Keulen (online tekst)
• Vertaling: "De broeders brachten me ook een derde verslag uit het klooster van de belijder Sint-Servatius, hetgeen aan de oever van de Maas ligt in een plaats die tegenwoordig Maastricht genoemd wordt, ongeveer acht mijl verwijderd is van het paleis te Aken, en die talrijke inwoners telt, vooral veel kooplieden [...]." Einhard beschrijft vervolgens de aankomst in Maastricht van de relieken van de heiligen Marcellinus en Petrus, en de talrijke wonderen die daarvan het gevolg waren.

• „Triecht, in eynen dall scoen ende liecht, effen ende wael ghedaen, daer twee water tsamen gaen, eyn groot ende eyn cleyne, claer, schoen ende reyne, dats die Jeker ende die Mase.”

• Bron: Hendrik van Veldeke (ca. 1170-1185): Leven van Sint-Servaas
• Aanhaling(en): Fernand Lodewick (1958): Literatuur Geschiedenis & Bloemlezing, deel 1, pagina 18. Malmberg, Den Bosch (29e druk, 1973). ISBN 9020853716
• Opmerking: 'Triecht' is de middeleeuwse benaming voor Maastricht

• „Als uns diu âventiure gieht, von Kölne noch von Mâstrieht kein schiltære entwürfe in baz denn alser ûfem Orse saz.”

• Bron: Wolfram von Eschenbach (ca. 1200-1210): Parzival, boek III, p. 158, vers 14-16 (online tekst)
• Aanhaling(en): Fred Ahsmann (2017): Order and Confusion. The Twelfth-Century Choir of the St. Servatius Church in Maastricht, p. 33. Clavis Kunsthistorische Monografieën Deel XXIV. Clavis Stichting Middeleeuwse Kunst, Utrecht. ISBN 978-90-75616-13-2
• Vertaling: "Zoals het verhaal gaat, was er noch in Keulen, noch in Maastricht een schilder te vinden die kon weergeven hoe hij [Parzifal] op het paard zat." Het citaat wordt vaak aangehaald om de reputatie van de Maastrichtse (en Keulse) schilders uit de twaalfde eeuw te ondersteunen.

• „Als een Prins opgheseten · Met mijnes heyres cracht, · Van den tyran vermeten · Heb ick den slach verwacht, · Die, by Maestricht begraven, · Bevreesde mijn ghewelt; · Mijn ruyters sach men draven · Seer moedich door dat velt.”

• Bron: Petrus Datheen? (ca. 1570): 'Wilhelmus'. In: anoniem (1576): Een nieu Guese liede boecxken
• Aanhaling(en): Emile Ramakers (2016): De kleine Geschiedenis van Maastricht voor dummies, p. 62. BBNC uitgevers, Amersfoort. ISBN 9789045353135
• Opmerking: Maastricht is de enige stad die genoemd wordt in het Wilhelmus. Beschreven wordt de eerste invasie van Willem van Oranje in het Maasland in 1568. De "tyran" is de hertog van Parma, die zich in de buurt van Maastricht verschanst ("begraven") had.

• „Dan sla op uw’ Verlosser ’t bly gesicht, · En wijd hem de verdiende Stedekroon. · Vlecht Boschloof om de Pronckstar van Maestricht, · En hef hem hoogh in’t goud van Neerlands troon. · Dan ruim ’t uitheemsch gebroedsel veld en slot, · En Brabant kniel voor Hollands Wapengod.”

• Bron: Joost van den Vondel (1632): 'Stedekroon van Frederick Henrick, Prince van Oranjen, &c. Syne Vorstel: Doorlucht: toegewijd op den grooten triomf van Maestricht en d’andere Steden en Schanssen'. Gelegenheidsgedicht uitgegeven door de boekhandelaar Gerrit Jansz. in de Doelenstraat te Amsterdam
• Aanhaling(en): Freya Sierhuis (2015): The Literature of the Arminian Controversy: Religion, Politics and the Stage in the Dutch Republic, p. 246. Oxford University Press, Oxford
• Opmerking: Dit lofdicht op Frederik Hendrik werd geschreven naar aanleiding van de inname van Maastricht in 1632. De laatste zin refereert aan het feit dat Maastricht (deels) een Brabantse stad was. In feite was het een Luiks-Brabants condominium.

• „Maastricht is weer één Groot Beminnen. · Over straten en bruggen bonst en gonst · weer de verchristelijkte bronst · en Carnaval voltrekt zich overal.”

• Bron: Pierre Kemp (1956): 'Oude Brug Carnaval'. In: Maastricht en ik. Een polyptiek. Uitgeverij Veldeke, Maastricht
• Aanhaling(en): Jaques Voets (1976): Zo zag ik Maas en Tricht, p. 150. Vroom & Dreesmann/Boekhandel Veldeke, Maastricht