Sientje van Houten

Informatie bij zusterprojecten:
	artikel in Wikipedia
	media bij Commons
Informatie in externe bronnen:
BP	pagina in Biografisch portaal
DBNL	pagina in DBNL
KB	pagina in KB-catalogus
RKD	pagina in RKD

Sientje van Houten (Groningen, 23 december 1834 - Den Haag, 20 maart 1909) was een Nederlandse kunstenares van de Haagse School. Ze schilderde vooral landschap en stillevens..

Citaten van Sientje van Houten

„Hierbij heb ik het genoegen u Kennis te geven van de afzending per Holl. Spoorweg Maarsch. Van een kist [..] bevattende twee schilderijen voor uw aanstaande tentoonstelling. Het grootste (met de schapen) is getiteld 'De terugkeer van de heide (Drenthe)', prijs f 500,00, en het andere 'Een regenachtige dag', f400,00.”

Bron: Sientje van Houten, brief Den Haag 1874, aan de commissie voor de 'Tentoonstelling van Levende Meesters' te Amsterdam
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909; Rokin Art Press, 2000, p. 30 ISBN 9073931118
Haar brief toont een zelfstandige en zakelijke houding waarmee ze haar schilderszaken regelde; Daarnaast bemiddelde haar man H.W. Mesdag ook voor haar, met name bij Engelse kunsthandelaars en galeries

„Je hebt het wel aardig gedaan, maar je hebt een afgekeken schilderij. (circa 1882)”

Bron: Alida en Sientje van Houten, opmerking van Gerrit van Houten tijdens hun bezoek, 10 juni 1929
Aanhaling(en): G.R. Koops-Stange, Gerrit van Houten, 1866 – 1934, Gerrit van Houten Stichting, Groningen, 1991, p. 57
Jonge neef Gerrit van Houten (16 jaar) liet tante Sien zijn pas-gemaakte schilderij 'De rozen' zien en kreeg dit te horen. Later in de psychiatrische inrichting in 1929 herinnerde hij zich het voorval weer, toen zijn zussen op bezoek kwamen

„Behalve eenige teekenlessen van d'Arnaud Gerkens, heb ik eigenlijk geen meesters gehad. Maar hard gewerkt heb ik, véél heb ik naar de natuur gestudeerd [..] Wat echter den grootsten invloed op mij gehad heeft, dat is geweest de omgang met zoveele uitstekende kunstenaars, zowel later hier [in Den Haag], als voor dien tijd in Brussel, waar wij, mijn man en ik, steeds samen studeerden.”

Bron: Vrouwke, 'Een jubilaresse: Mevrouw Mesdag-van Houten', in De Amsterdammer; Weekblad voor Nederland, 1434, december 1904
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909; Rokin Art Press, 2000, p. 21 ISBN 9073931118
Sientje van Houten heeft veel meegekregen van gesprekken met de schilders om hen heen en van hun werk; onder andere van Willem Roelofs in Brussel

„Kijk, nu weet ik in eens wat 'toon' betekent.”

Bron: Sientje Mesdag, 'Bij mevrouw Mesdag', in Nieuwsblad van het Noorden, 10 maart 1905
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909; Rokin Art Press, 2000, p. 37 ISBN 9073931118
Sientje sprak over de Brusselse jaren vanaf 1866 toen haar man - en ook zij - onderricht kregen van Willem Roelofs; ze had soms een paar dagen tijd nodig had voordat 'de les' tot haar doordrong. 'Toon' verwijst naar de verschillende grijswaarde van elke kleur

„Zonder mijn man was ik nooit schilderes geworden, en zonder mij was hij waarschijnlijk geen schilder geworden.”

Bron: Sientje van Houten, haar uitspraak aan de vooravond van hun 50-jarig huwelijksfeest, Den Haag, 1906, in 'H.W. Mesdag – S. Mesdag-van Houten', tijdschrift Wereldkroniek, 21 April 1906
Aanhaling(en): NieuweBlikopKunst, 'Vrouwelijkevrijdag: Sientje Mesdag-van Houten (1834-1909)', 15 februari 2020
Sientje was getrouwd met de zeeschilder H.W. Mesdag. Beiden schilderden in de sfeer van de Haagse School; ze wisselden samen veel uit over schilderkunst en over hun eigen werk

Citaten over Sientje van Houten

„Maar Sientje! Is het waarlijk waar / Gingt gij vandaag naar ’t echtaltaar, / Om daar uw vrijheid prijs te geven? Gij, met een vrijheidsgeest bezield / Dat menig jongman ’t er voor hield / Die Sientje is wars van ’t huwelijksleven..”

Bron: B. Barends, fragment uit gedicht voorgedragen tijdens haar huwelijk met H.W. Mesdag, 23 april 1856, te Groningen; Archief Samuel van Houten, in Algemeen Rijksarchief, Den Haag
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909, Rokin Art Press, 2000, p. 16; ISBN 9073931118
Dit waren de eerste 6 regels van het gedicht dat haar neef B. Barends opdroeg tijdens haar huwelijksfeest met W.H. Mesdag; het gedicht illustreert dat men toen in bredere kring wist van de vrije geest van Sientje, binnen de Groningse elite

„..de krachtige figuur, die arbeidt zoolang het dag is en de voelhorens uitsteekt naar alle kanten, of er bouwstof gevonden mocht worden ter hoogere volmaking van geest en talent.”

Bron: Anna C. Croiset van der Kop, 'Mevrouw S. Mesdag-van Houten', in Het schildersboek; Nederlandsche Schilders der negentiende eeuw, ed. Max Rosses, Amsterdam 1900, pp. 123-139
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909; Rokin Art Press, 2000, p. 24 ISBN 9073931118
De schrijfster van dit citaat kwam vaak op het atelier van Sientje van Houten voor schilderlessen, evenals haar zus Jootje, die een dierbare vriendin werd van Sientje

„Nog nooit hebt gij ’t verschil gevoeld, / dat jeugd en grijsheid scheidt. [..] Gij waart ons meer dan kunstenares; / Gij waart in deez’ gastvrije woon / De vrouw die ons veel meer gaf, / dan kunst vermag: / Verre boven de schatten van ’t schoon / Spreidet gij voor ons uw vriendschap”

Bron: feestgroet op papier t.g.v. haar 70ste verjaardag in Pulchri Studio, Den Haag, 23 december 1904
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909; Rokin Art Press, 2000, p. 27 ISBN 9073931118
Sientje begeleidde op haar eigen atelier in Den Haag een flink aantal jongere vrouwen in het tekenen en schilderen; dit was hun lovende reactie daarop

„Ofschoon de echtgenoote van den vermaarden zeeschilder, wil zij toch niet als Mesdag's vrouw in de kunst beschouwd worden, maar als zelfstandige kunstamazone, die haar eigen weg volgt en hare oorspronkelijke opvatting wenscht erkend te zien.”

Bron: Groningse krant, 24 december 1904, ter gelegenheid van haar 70ste verjaardag
Aanhaling(en): NieuweBlikopKunst, 'Vrouwelijkevrijdag: Sientje Mesdag-van Houten (1834-1909)', 15 februari 2020 & Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909, Sarah de Clercq & Johan Poort; Rokin Art Press, 2000, p. 9; ISBN 9073931118
Groningen was zowel de geboorteplaats van Sientje van Houten als van haar latere man Hendrik Willem Mesdag. Zij onderscheidde zichzelf duidelijk van de schilderstijl van haar man, en omgekeerd

„Zeer zeker heeft hij haar blik verruimd, haar wars gemaakt van alle geloofs- en rassenhaat [..] meegeholpen om haar te vormen tot hoogstaande vrouw.”

Bron: Vrouwke, 'Een jubilaresse: Mevrouw Mesdag-van Houten', in De Amsterdammer Weekblad voor Nederland, 1434, december 1904
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909, Rokin Art Press, 2000, p. 13; ISBN 9073931118
Dit is een opmerking van haar broer Samuel van Houten, over de invloed van de liberale dominee J.W. Straatman op Sientje, tijdens haar jeugdjaren in Groningen. Straatman propageerde aldaar een moderne theologie onder de lokale Doopgezinde gemeente

„Maar mijn vrouw zette mij aan, ik moest 't [het schilderen] maar probeeren, hoe precair 't ook zijn mocht. Die hield ook veel van de natuur en van mooie dingen, en als zakenman kan je daar niet zoveel van profiteeren.”

Bron: H.W. Mesdag, (auteur anoniem) 'Onder de Menschen; een gouden schildersbruiloft I', in Nieuwe Rotterdamsche Courant, 11 maart 1906
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909, Rokin Art Press, 2000, p. 16; ISBN 9073931118
Mesdag besloot op 34-jarige leeftijd uit de zaken te stappen en te gaan schilderen; een erfenis maakte hem dit mogelijk. Het echtpaar trok in 1866 vanuit Groningen naar Brussel waar Mesdag les kreeg van de schilder Willem Roelofs

„..Daar [op haar atelier] staan de aquarellen, stillevens, weelde van rijpe vruchten, lekker zondoorstoofd, zoodat ’t bloed barst uit de gezwollen druivetrossen [..] de sappige vruchtbaarheid van monsterachtig uitgedijde pompelmoezen [..] En de sonore paarsen, helle gelen, ’t gloeiend rood, de zijige glanzingheid van roze pioenen [..] die enkel om den kleurenlust in vlotte strekentegen elkander aan gezet zijn.”

Bron: (auteur anoniem), 'Onder de Menschen; een gouden schildersbruiloft I.', in Nieuwe Rotterdamsche Courant, 11 maart 1906
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909, Rokin Art Press, 2000, p. 33; ISBN 9073931118
Met name Sientjes kleurige en robuust geschilderde bloem- en vruchten-stillevens werden in die jaren lovend gewaardeerd. Kritiek kreeg ze echter ook - met name op de compositie, de overdaad aan details en weinig vormvastheid

„..werkt ze vaak verbazend vlug, zo’n groot stilleven in één dag tijd er achter elkander opgesmeerd, en da’s dan meest ook goed. Want met dat lange zwoegen en detailleren, zou zij dezen bederven. Maar weinig overschilderen, en gepeuter, liever telkens weer opnieuw op ’n doek begonnen, tot het ’t eindelijk doet.”

Bron: auteur anoniem, 'Onder de Menschen; een gouden schilders-bruiloft II.', in Nieuwe Rotterdamsche Courant, 11 maart 1906
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909; Rokin Art Press, 2000, p. 51;ISBN 9073931118
De stillevens van Sientje van Houten hadden flinke formaten; ze waren al gauw ruim een meter breed. Ook de vormen stonden er meestal in forse maten in

„..met een vertrouwde koetsier, span paarden, span paarden, en een erg stevig rijtuig, dat overal door en overheen kon [..] En zoodra haar ’t een of ander treft, roept ze: Stop!. [..] een vlugge krabbel en [..] vooruit maar weer! De oude boomen, wortel-studies, en die prachtige riet-bedekte schaapskooien, zij heeft ze net zoo veel geschetst, tot ze hun structuur nu uit het hoofd kent..”

Bron: auteur anoniem, 'Onder de Menschen; een gouden schildersbruiloft I.', in Nieuwe Rotterdamsche Courant, 11 maart 1906
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909, Rokin Art Press, 2000, p. 42; ISBN 9073931118

„..een bijzonder onderhoudende tafeldame [..] Ik heb in mijn toost gezegd, dat zij een voorbeeld is voor ’t feminisme. En dat meen ‘k oprecht [..] Mevrouw Mesdag is veel intelligenter dan de meeste mannen, weet veel meer van de belangrijkste vraagstukken af dan zij [..] Wèl zeker!”

Bron: Jozef Israëls, uit zijn toespraak tijdens 50-jarig huwelijk, in 'Onder de Menschen; een gouden schilders-bruiloft I.', in Nieuwe Rotterdamsche Courant, 22 maart 1906
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909, Rokin Art Press, 2000, p. 35; ISBN 9073931118
Israëls was onder de indruk van de brede en artistieke ontwikkeling van Sientje van Houten, waardoor ze over allerlei onderwerpen kon praten met hem; hij heeft haar ook in 1906 geportretteerd

„[Mijnheer] Mesdag was impulsief [in aankopen], snel in denken en doen, mevrouw was kalm en van voorzichtig overleg. Kwamen kunstkopers [..] de man bruiste op: "Ja, dat neem ik, dat is mooi.."[..] dan volgde een bedaarde handbeweging van de vrouw, [..] ja, dan moest het een paar weken zijn op proef, voor [..] tot aankoop of niet aankoop besloten werd.”

Bron: G.W. Spitzen, 'Groninger Kunstenaars; H.W. Mesdag & Mevr. S. Mesdag-van Houten. Schilders', in Groningen, geïllustreerd maandblad voor geschiedenis, volkstaal, kunst, etc.., 12, 1, 1919, p. 266
Aanhaling(en): Sarah de Clercq & Johan Poort, Sientje Mesdag – van Houten 1834 - 1909, Rokin Art Press, 2000, p. 32; ISBN 9073931118
De Collectie Mesdag die door beiden vanaf c. 1866 in de loop der jaren is opgebouwd is een 'beelddocument' voor de schilderkunst uit de periode 1860 - 1900, te zien in het Mesdagmuseum, Den Haag